Promotie wordt vaak gezien als dé maatstaf voor professionele groei. Bij sterke performance denken we al snel aan het “hogerop”. Toch kent ontwikkeling meer vormen dan verticale stijging. Soms betekent vooruitgang juist rust nemen, verantwoordelijkheden herverdelen of bewust een stap terugzetten. Dat kan zeker relevant zijn in fases waarin het minder draait om carrièreladder-denken en meer om verdieping, balans en duurzame inzetbaarheid.
Onderzoek laat zien dat vrijwillige demotie een logische loopbaankeuze kan zijn wanneer de focus verschuift naar welzijn en duurzame loopbaanontwikkeling (Gerçek & Gerçek, 2025).
In mijn directe omgeving zie ik steeds meer professionals kiezen voor demotie vanuit een positieve motivatie: behoefte aan balans, meer focus en herwonnen werkplezier (HR Praktijk, 2021). Uit empirisch onderzoek blijkt bovendien dat vrijwillige demotie kan leiden tot minder stress en een betere werk-privébalans, juist omdat de stap bewust en autonoom wordt genomen (Hennekam & Ananthram, 2020). Ook levensfase, waarden en maatschappelijke betrokkenheid spelen hierbij mee.
Een zeer ervaren HR-leermeester heeft hierover uitgebreid geschreven. Wie verder wil lezen verwijs ik graag naar: HR-Kiosk | Demotie maakt duurzaam inzetbaar.
“Het bespreekbaar maken van een stap terug begint bij open vragen en echt luisteren naar de beweegredenen van de medewerker.”
Toch rust er vaak een taboe op demotie. Het wordt geregeld gezien als “degradatie” in plaats van een legitieme loopbaankeuze. Dat belemmert open gesprek binnen organisaties, terwijl de impact juist zeer waardevol kan zijn. Daarnaast spelen praktische consequenties mee: bij een formele demotie kan het salaris én pensioengevend loon dalen, tenzij specifieke afspraken zijn gemaakt (HR Kiosk). Tegelijkertijd is het belangrijk te erkennen dat demotie niet in alle gevallen leidt tot meer tevredenheid.
Bij sommige groepen, zoals oudere werknemers, is juist een lagere werktevredenheid aangetroffen wanneer demotie onvrijwillig of onvoldoende begeleid wordt (Kroon & Van der Heijden, 2021). Context en vrijwilligheid zijn dus bepalend.
“Een stap terug werkt alleen als het op maat en in goed overleg gebeurt; het vraagt een open cultuur en duidelijke communicatie.”
Onderzoek en praktijk laten zien dat demotie in diverse situaties ondersteunend kan zijn aan duurzame inzetbaarheid:
Vrijwillige demotie vraagt lef, maar vooral zelfinzicht. Het is geen teken van zwakte, maar een bewuste keuze voor kwaliteit, vakmanschap en een loopbaanpad dat past bij iemands waarden en levensfase. Diverse studies bevestigen dat vrijwillige demotie kan leiden tot stressverlaging, herwonnen werkplezier en langere inzetbaarheid, mits de keuze echt door de medewerker zelf wordt gemaakt (Gerçek & Gerçek, 2025; Hennekam & Ananthram, 2020).
“Als HR-professional kan ik hierbij adviseren over de randvoorwaarden en concrete stappen om een vrijwillige stap terug succesvol te maken.”
Een stap terug kan dus precies de sprong vooruit zijn die nodig is om energie, motivatie en voldoening opnieuw in balans te brengen. Voorwaarde is wel dat organisaties een cultuur van openheid en flexibiliteit omarmen. Waar dat ontbreekt, vergt het tijd en soms moed, om het gesprek überhaupt te openen. Transparantie en eerlijkheid in waarden en leiderschap zijn daarbij essentieel.
Wanneer dat gesprek op gang komt, ontstaat ruimte voor groei. Juist daar kan Bakker & Bosch ondersteunen. Onze HR Consultants helpen organisaties bij vraagstukken rondom inzetbaarheid, leiderschap, teamontwikkeling en het creëren van een cultuur waarin mensen kunnen floreren. We kijken mee, stellen de juiste vragen en brengen structuur aan zodat teams duurzaam sterker worden.
Wil je sparren over jouw HR uitdaging of weten waar kansen liggen? Neem contact met ons op.
HR Consultant
